سنجاب ها یکی از حیوانات بامزه و دوست داشتنی کره زمین هستند. این ویژگی آن ها سبب شده اغلب یکی از شخصیت های بسیاری از انیمیشن ها باشند و البته اطلاعات ما از سنجاب ها به علاقه ی زیاد آن ها به میوه ی درخت بلوط محدود می شود.
اما سنجاب ها یکی از شگفت انگیزترین و باهوش ترین حیوانات دنیا هستند که گفتنی های زیادی درمورد دنیای آن ها وجود دارد.
۱- بیش از ۲۰۰ گونه سنجاب در سراسر دنیا وجود دارد، از سنجاب های درختی و پرنده گرفته تا چیپ مانک ها (موش خرمای زمینی) و مارموت ها (موش خرمای کوهی). همه ی این ها از تیره ی سنجاب سانان هستند که به جز قاره های استرالیا و آنتارکتیکا (قطب جنوب)، حیوانات بومی بقیه ی قاره ها محسوب می شوند.
۲- سنجاب ها از نظر اندازه هم متفاوت هستند، از سنجاب کوچک افریقایی ۱۲ سانتیمتری گرفته تا سنجاب های غول پیکر هندی (تصویر بالا چپ) یا سنجاب پرنده ی غول پیکر قرمز و سفید چینی (تصویر بالا راست) که طول هر دوی آن ها به بیش از ۹۱ سانتیمتر می رسد.
۳- سنجاب ها ۴ دندان پیشین دارند که با سرعت حدود ۱۵ سانتیمتر در سال پیوسته رشد می کند. با توجه به آنکه سنجاب ها مداوم از دندان هایشان استفاده می کنند، این ویژگی کمک می کند که دندان های پیشین آن ها در اثر ساییده شدن از بین نرود.
۴- طی ۳۰ سال گذشته سنجاب ها عامل صدها قطعی برق در سراسر امریکا بوده اند چون کابل های برق تحمل دندان های آن ها را ندارند. دو مورد از مهم ترین این قطعی ها در سال های ۱۹۸۷ و ۱۹۹۴ در بازار بورس نزدک رخ داد. در واقع سنجاب ها بیشتر از هکرها شبکه ی برق امریکا را مختل کرده اند.
۵- سنجاب های درختی بالغ معمولا تنها زندگی می کنند اما گاهی در سرمای شدید به صورت گروهی در آشیانه زندگی می کنند.
۶- در خانواده ی بزرگ سنجاب ها گونه های اجتماعی تری هم وجود دارد. برای مثال، سگ های دشتی (تصویر بالا) نوعی سنجاب هستند که از سیستم ارتباطی پیچیده ای برخوردارند و در کلونی های بزرگ یا شهرهای کوچکی زندگی می کنند که می تواند هزاران متر مربع وسعت داشته باشد. بزرگ ترین کلونی یافت شده از این حیوانات قلمرویی از سگ های دشتی دم سیاه در تگزاس بود که حدود ۱۶۰ کیلومتر عرض و ۴۰۲ کیلومتر طول داشت و طبق برآوردها ۴۰۰ میلیون سگ دشتی را در خود جای داده بود.
۷- یک سنجاب بالغ در هفته به حدود ۴۵۰ گرم غذا نیاز دارد. سنجاب های درختی بیشتر از مغزها، دانه ها و میوه ها تغذیه می کنند اما آن ها در واقع همه چیز خوار هستند. برای مثال، سنجاب های خاکستری زمانی که غذای دیگری نباشد از حشره ها، حلزون ها، تخم پرندگان و لاشه ی حیوانات تغذیه می کنند. البته باید امیدوار بود که این لاشه ها خیلی فاسد نباشند چون سنجاب ها مانند دیگر جوندگان توانایی استفراغ کردن ندارد.
۸- شکار سنجاب ها برای تهیه ی غذا در امریکا سابقه ای طولانی دارد. اگرچه در دهه های اخیر علاقه به گوشت سنجاب به ویژه سنجاب های پرنده در میان امریکایی ها کمتر شده است، اما هنوز هم بسیاری از آن ها سنجاب های خاکستری را برای تهیه ی غذا شکار می کنند. علاوه بر این، سنجاب ها منبع غذایی اصلی بسیاری از حیوانات شکارچی مثل مارها، کایوت ها، قوش ها و جغدها هستند.
۹- سنجاب های درختی در زمستان ها به خواب زمستانی نمی روند، در عوض طی این مدت، از دخیره ی بلوط ها و دیگر میوه های مغزداری استفاده می کنند که پیش از زمستان پنهان کرده بودند. سنجاب های خاکستری با اقدامات احتیاطی ضد سرقت از ذخیره ی خود محافظت می کنند، مثل کندن حفره های ساختگی برای فریب دادن حیوانات رهگذر یا حفر و پنهان کردن چندین باره ی غذای خود. آن ها هر ساله شاید صدها مخزن درست کنند، اما به لطف حافظه ی فضایی دقیق و قدرت بویایی قوی خود، ۴۰ تا ۸۰ درصد غذاهایشان را دوباره پیدا می کنند. حتی غذاهایی که دیگر نمی توانند پیدایشان کنند هم در واقع گم نمی شوند، بلکه مخزن بلوط های آن ها تبدیل به درختان بلوط جدیدی شده اند.
۱۰- طبق تحقیقی در سال ۲۰۱۰، بعضی سنجاب ها پوست مارهای قدیمی را جمع آوری می کنند، آن را می جوند و بعد موهای خود را لیس می زنند تا بوی مار بگیرند. این کار به آن ها می کند تا خود را از جانوران شکارچی ای پنهان کنند که شکار خود را از روی بوی آن ها پیدا می کنند.
۱۱- اگر روزی سنجاب تمام سفید یا تمام سیاهی دیدید، احتمالا سنجاب خاکستری یا روباهی ای است که تغییر شکل داده. تغییر رنگ پوست به رنگ سیاه در نتیجه ی پدیده ی ملانیسم (مشکینگی) رخ می دهد. طی این جهش ژنتیکی رنگ دانه ی بدن به حد افراط می رسد. این پدیده در میان بسیاری از حیوانات وجود دارد. پوست سفید این حیوانات هم می تواند در اثر آلبینیسم (زالی) باشد، اگرچه بسیاری از سنجاب های سفید چشم های صورتی یا قرمز رنگ ندارند و در حقیقت رنگ آن ها ناشی از لیوسیم (کمبود رنگدانه های بدن) است.
۱۲- در طول خواب زمستانی، جریان خون در مغز سنجاب ها به میزان چشمگیری کاهش می یابد، یعنی مانند حالتی که انسان ها بعد از نوعی سکته ی مغزی تجربه می کنند. اما سنجاب ها بعد از بیدار شدن هیچ مشکل جدی ای ندارند. دانشمندان معتقدند این ویژگی می تواند به آن ها کمک کند تا از آسیب مغزی بیمارانی که دچار سکته ی مغزی شدند جلوگیری کنند. در واقع آن ها به دنبال دارویی هستند که مشابه تغییرات سلولی ای که از مغز این حیوانات محافظت می کند را در مغز بیماران سکته ی مغزی ایسکمیک ایجاد کند.
۱۳- سنجاب های پرنده در واقع نمی توانند پرواز کنند بلکه آن ها با استفاده از یک پرده پوست که دست و پاهایشان را به هم متصل می کند، فقط از درختی به درختی دیگر می پرند، اما اغلب اینطور به نظر می رسد که توانایی پرواز کردن دارند. این جهش های آکروباتیک سنجاب ها اغلب به ۴۵ متر می رسد و برخی از گونه های سفید رنگ آن ها در هر پرش مسافتی حدود ۹۱ متر را طی می کنند.
۱۴- سنجاب های قرمز امریکایی تک زی و بسیار قلمرو طلب هستند اما در موارد نادری دیده شده که بچه سنجاب های یتیمی که متعلق به اقوام شان بودند را به فرزندی قبول کرده اند.
۱۵- سنجاب ها با استفاده از سیستم های پیچیده ی ارتباطی یعنی از طریق صدای جیر جیر فرکانس بالا و حرکات دم با یکدیگر ارتباط برقرار می کنند. به علاوه، تحقیقات نشان داده است که آن ها از توانایی تماشا کردن و آموختن از یکدیگر برخوردارند، به ویژه اگر آن کار مربوط به سرقت غذا باشد!
