سرمای زمستانی، بارش سنگین برف یا حتی یخبندان هم نمی تواند مانع از ادامه زندگی انسان شود. همه ما حتی در روزهای بسیار سرد سال هم با پوشیدن ساق‌های پشمی، چکمه‌های بلند، پلیورهای گرم و کاپشن‌های ضدآب از خانه به محل کار می رویم.
اما وقتی دما خیلی پایین و غیرقابل تحمل می شود، شاید بهتر باشد که در خانه بمانید و از اتاق نشیمن به انجام وظایفتان بپردازید. به این خاطر که سرمای شدید برای سلامت بدن مضر است.
سرمازدگی
نخستین واکنش بدن در مقابل سرما، کاهش سرعت جریان خونی است که به سرانگشتان دست و پا می رسد.
دکتر ایوان میلر، پزشک متخصص اورژانس در مرکز درمانی وستچستر در شهر نیویورک می گوید: «بدن انسان، دمای زیر صفر درجه را به عنوان یک تهدید جدی می پندارد و به منظور حفظ حیات فرد، فورا واکنش نشان می دهد. نخستین واکنش بدن در مقابل سرما، کاهش سرعت جریان خونی است که به سرانگشتان دست و پا می رسد. بدن با این کار سعی می کند تا کمبود دما را جبران کند. یعنی با پیشگیری از رسیدن خون به پوست و اندام‌ها سعی دارد تا گرما را در اطراف اعضای حیاتی بدن حفظ کند.
در واقع، اندام هایی همانند دست و پاها قربانی می شوند تا دمای داخلی بدن حفظ شده و در نتیجه فرد زنده بماند.»
اما، با اینکه این امر موجب حفظ ایمنی اندام های داخلی بدن می شود اما برای انگشتان دست و پا چندان خوشایند نیست. این اندام یخ زده و دچار سرمازدگی می شوند. سرمازدگی تقریبا شبیه سوختگی است. به این ترتیب که موجب آسیب دیدن و از بین رفتن لایه های مختلفی از بافت اندام مذکور می شود.
سوختگی درجه اول همانند سرمازدگی درجه یک است. هر دو بیشتر لایه سطحی پوست را از بین می برند. همچنین، باید بدانید که هر سرمازدگی عمیق تر باشد و به لایه های زیرین برسد، درمان آن نیز دشوارتر خواهد بود.
نخستین نشانه های سرمازدگی شامل کرخت و مورمور شدن انگشتان دست و پاست. سرمازدگی همچنین نوک بینی را نیز تحت تاثیر خود قرار می دهد.
اگر بدن سریعا گرم نشود، این اندام ها حس خود را به طور کامل از دست می دهند و سفید و رنگ‌پریده خواهند شد. باید توجه داشته باشید که این اتفاقات در عرض چند دقیقه روی می دهند.
وقتی اندام های بدن دچار سرمازدگی می شوند، باید سریعا آن را با وسایل گرمایشی یا آب ولرم، گرم کنید. البته، در اولین قدم نباید هرگز به سراغ گرمای شدید یا آب داغ بروید. گرم کردن را به تدریج و مرحله‌ای انجام دهید. همچنین باید توجه داشته باشید که اندام های سرمازده را از هم جدا نگه دارید.
از آنجا که اندام ها در اثر سرما حس خود را از دست می دهند، توجه داشته باشید که هرگز آن ها را زیاد مالش ندهید زیرا ممکن است پوست آسیب دیده و ساییده شود.
اگر اندام سرمازده شده پس از چند ساعت به حالت اولیه بازگشت و رنگش آبی یا کبود شد، سریعا به مرکز پزشکی و درمانی مراجعه کنید زیرا احتمالا دچار سرمازدگی درجه ۴ شده است.
لرزیدن
لرزیدن یکی از مکانیزم های طبیعی برای حفظ حیات و دفاع در برابر سرماست.
همه ما تجربه لرزیدن در سرما را داریم. این اتفاق بسیار سریع روی می دهد. بلافاصله پس از قرار گرفتن در معرض هوای سرد، بدنتان شروع به لرزیدن می کند. شاید این واکنش بدن برایتان جالب نباشد، اما باید بدانید که یکی از مکانیزم های طبیعی برای حفظ حیات و دفاع در برابر سرماست.
وقتی فرد وارد یک فضای سرد می شود، بدن شروع می کند به لرزاندن اندام های بدن تا به موجب این حرکات ریز و مداوم، گرمای بدن حفظ شود.
این لرزش با اینکه خفیف است و با هیچ تکان شدید یا بالا و پایین پریدنی همراه نیست، اما تا حد زیادی به حفظ گرمای بدن به طور موقت کمک می کند. لرزیدن مزیت دیگری نیز دارد و آن هشدار دادن به انسان برای گرم نگه داشتن خود است.
ماهیچه هایی که در اثر سرما نمی لرزند، سریعا منقبض می شوند. همچون نرمش هایی که قبل از ورزش انجام می دهید، گرم کردن بدن در سرما نیز بسیار ضروری است زیرا ماهیچه ها منقبض و سفت می شوند و می توانند برای فرد مشکل ایجاد کنند.
کم‌گرمایی (هیپوترمی)
یکی از خطرات اصلی وقتی نمی توانید لرزش های آن را متوقف کنید، کم‌گرمایی است. هیپوترمی در واقع کاهش دمای بدن به زیر ۳۵ درجه سانتی گراد است.
وقتی دمای بدن خیلی کاهش پیدا می کند، نشانه های کم‌گرمایی نیز محسوس تر هستند. لرزیدن به یک فعالیت غیرقابل کنترل تبدیل می شود و فرد گیج شده و قدرت تصمیم گیری درست را از دست می دهد. این واکنش باعث می شود تا فرد تصمیمات اشتباه بگیرد و در نتیجه نتواند از سرما رها شود.
مدت زمان کم‌گرمایی برای افراد مختلف، متفاوت است. دکتر میلر در این رابطه گفته، هیپوترمی به فاکتورهایی همانند سایز بدن، سن و تعداد لباس هایی که فرد پوشیده بستگی دارد. وقتی متوجه می شوید که فردی دچار افت گرمای شدید شده است حتما با اورژانس تماس بگیرید.
در حالی که منتظر امدادرسانی پزشکی هستید، فرد را به محیط مسقف ببرید و با پتو یا ملافه های گرم و خشک گرم کنید. نوشیدنی های گرم نیز در این شرایط مفید خواهند بود.
سردرد
هوای سرد می تواند سبب بروز سردردهای شدید شود. تغییرات فشار هوا ممکن است موجب تشدید سردردهای میگرنی (در افرادی که به آن مبتلا هستند) شود. همچنین بادهای سرد زمستانی می توانند موجب کاهش شدید فشار هوا شوند.
یخ زدن مغز، مثل وقتی که بستنی می خورید، یکی از بارزترین اثرات هوای سرد روی بدن انسان است. سردردی که ناشی از سرماست، زمانی بروز می کند که ناگهان از فضای گرم به محیط سرد و منجمد وارد می شوید.
از آنجا که ورود هوای خشک به ریه ها چندان خوشایند نیست، بینی سعی می کند با افزایش رطوبت محیط، هوای تنفسی را مرطوب و عمل دم را آسان کند.
آبریزش بینی و اشک‌ریزش
هوای بسیار سرد همچنین موجب خشکی هوا نیز می شود. از آنجا که ورود هوای خشک به ریه ها چندان خوشایند نیست، بینی سعی می کند با افزایش رطوبت محیط، هوای تنفسی را مرطوب و عمل دم را آسان کند.
وقتی هوایی که تنفس می کنید خیلی خشک باشد و سیالات زیادی نیز وجود داشته باشد، بخشی از این مایعات به طور ناخوشایندی از حفره های بینی به بیرون سرازیر می شوند. محققان به این فرایند پدیده بینی اسکی‌باز لقب داده اند.
خشکی هوا همچنین موجب تحریک و آزردگی چشم هم می شود. چشم برای حفظ رطوبت خود اشک بیشتری تولید می کند و به همین خاطر در روزهای سرد زمستانی، اشک‌ریزش هم بیشتر می شود.
نفس‌های کوتاه
هوای سرد و خشک همچنین به ریه ها هم آسیب می رساند. به‌ویژه افرادی که به آسم، برونشیت و دیگر مشکلات ریوی مبتلا هستند بیشتر از بقیه در معرض خطر هوای سرد و خشک قرار دارند.
تنفس هوای منجمد منجر به ایجاد سرفه، خس‌خس گلو و نفس های کوتاه و سطحی می شود.
منبع: pushdoctor
