پیشبینی میشود که تا سال 2022 ارزش مالی بازار روغن ماهی از 4 میلیارد دلار هم فراتر رود. طرفداران این ماده غذایی می‌گویند که مصرف آن باعث بهبود سیاهی اطراف چشم، درد آرتروز، کلسترول بالا، آسم، افسردگی، ADHD، و بیماری قلبی میشود. حتی گفته میشود مصرف روغن ماهی به داشتن موهای زیبا نیز کمک می‌کند.
روغن ماهی چیست؟
تحقیقات نشان داده که ساکنین اسکاندیناوی و اسکیموها که به مقدار زیاد ماهی مصرف می‌کنند از نظر جسمی در شرایط بهتری قرار دارند. همچنین میزان بیماری‌های قلبی در میان این جوامع پایین‌تر است. انتشار این نتایج توجهات را به ماهی و اسیدهای چرب امگا3 جلب کرد. این نوع اسیدهای چرب جزو انواع سالم چربی محسوب می‌شوند و دو نوع اصلی آن به نام‌های اسید آیکوساپنتینوییک (EPA) و اسید دکوزوهگزانوییک در ماهی یافت می‌شوند.
جی. ال. مهتا که پزشک، دکتر و پروفسور متخصص قلب و عروق در دانشکده علوم پزشکی لیتل راک، در دانشگاه آرکانزاس است می‌گوید که نتایج تحقیقات درباره خواص ماهی اکثرا بسیار ناهمگون است.
جوانا منسون که رییس بخش داروهای پیشگیرانه بیمارستان زنان بریگام در بوستون است درباره این موضوع می‌گوید: احتمالا علت آن باشد که در حال حاضر تعداد زیادی دارو برای درمان بیماری‌های پرخطر وجود دارد. امروزه مصرف آسپرین‌ها، استاتین‌ها، بتا بلاکرها و بازدارده‌های ACE بسیار زیاد شده است. این داروها می‌توانند تا حدودی باعث کم‌رنگ شدن نقش مکمل‌های غذایی مانند امگا3 شوند.
یک دلیل دیگر هم می‌تواند بالا رفتن میزان مصرف ماهی در بین جوامع غربی به نسبت گذشته باشد.
بعلاوه در مطالعات گوناگون از مقادیر و ترکیبات متفاوت روغن ماهی استفاده میشود. در این ترکیبات روغن ماهی ممکن است میزان یکسانی از اسیدهای EPA و DHA استفاده شود و یا مقدار یکی از این اسیدها در آنها بیشتر از دیگری باشد.
مصرف روغن ماهی
اگر در گذشته سکته قلبی داشته‌اید و یا خطر سکته قلبی در شما بالاست
مصرف میزان بالای اسید EPA خالص که از داروخانه‌ها قابل خریداری نیست و توسط پزشکان تجویز میشود می‌تواند به سلامت قلب بیماران خاصی که از مشکلات قلبی رنج می‌برند کمک کند. روغن‌های ماهی تجویز شده برای این دسته از بیماران دارای تریگلیسیرید پایین‌تری است. یک مطالعه جدید نشان داده که مصرف روزانه 4 گرم EPA خالص برای مدت 5 سال به طور قابل ملاحظه‌ای خطر حمله قلبی، سکته، بسته شدن شریان‌ها، درد قفسه سینه، و مرگ ناشی از ایست قلبی ناگهانی را در مدت استفاده، کاهش می‌دهد.
اما تمامی این موارد در بیمارانی که زمینه بروز مشکلات قلبی را از قبل داشته‌اند، هیچ تاثیر مثبتی نداشته است. LDL و یا کلسترول و تریگلیسرید بد در این دسته از بیماران، با وجود آن‌که از داروهای با تریگلیسرید پایین استفاده می‌کرده‌اند، بالا رفته است. همچنین این بیماران یا مبتلا به مشکلات قلبی بوده و یا از دیابت و حداقل یک بیماری دیگر که احتمال ابتلا به مشکلات قلبی را افزایش می‌داده، رنج می‌برده‌اند.
منسون در ادامه می‌گوید که مصرف روزانه 4 گرم از EPA در کسانی که هیچگاه حمله قلبی نداشته‌اند و احتمال بروز حمله قلبی در آنها بالا نیست، به احتمال کم بتواند اثر مثبتی بر شرایط جسمی آنها بگذارد.
یک مطالعه مشابه که انجام شده نشان می‌دهد که تجویز روزانه 1.8 گرم اسید چرب EPA بعلاوه انجام روش‌های درمانی برای کاهش دادن کلسترول می‌تواند احتمال بروز حملات قلبی و سایر مشکلات قلبی را در کسانی که از کلسترول بالا رنج می‌برند کاهش دهد. بسیاری از افراد بررسی شده به بیماری قلبی، دیابت و یا فشار خون نیز مبتلا بوده‌اند. شاید بنظر شما میزان روزانه 1.8 گرم که در این مطالعه انجام شده بسیار کمتر از 4 گرم EPA روزانه در مطالعه قبلی باشد، اما باید این را بدانیم که شرکت‌کنندگان مطالعه دوم ساکن ژاپن بودند و بیش از افراد غربی ماهی مصرف می‌کردند.
به گفته منسون برخی از افراد در هر وعده تعداد زیادی کپسول مصرف می‌کنند اما در حال حاضر مشخص نیست که این کار به سلامتی آنها آسیب می‌رساند یا خیر. تنها در صورتی که فرد تحت نظر پزشک باشد می‌تواند از مقادیر بالای این نوع اسید چرب استفاده کند و در غیر این صورت این کار به هیچ عنوان توصیه نمی‌شود.
در صورتی که قلب شما در شرایط کاملا سالمی قرار دارد
استفاده از مقادیر پایین روغن ماهی می‌تواند به سلامت قلب کسانی که در شرایط خوبی هستند کمک کند. در مطالعه‌ای که بر روی 25،871 فرد بالغ و بالای 50 سال که به یک اندازه در معرض حمله قلبی قرار داشتند انجام شد، کسانی که هر روز و به مدت 5 سال 1 گرم روغن ماهی مصرف می‌کردند (که شامل 460 میلی‌گرم EPA و 380 میلی‌گرم DHA است)، خطر حمله قلبی در آنها 28% کاهش پیدا کرد. البته تاثیر مثبت این نوع مصرف برای کاهش بیماری‌های قلبی اثبات نشده است.
اگر شما نگران وضعیت قلب خود نیستید و به دلایل دیگر می‌خواهید روغن ماهی مصرف کنید
تاکنون آثار مثبت روغن ماهی تنها در برخی از موارد اثبات شده است. مصرف روغن ماهی ممکن است علائم دردهای آرتروز را از بین ببرد و نیاز به مسکن‌ها را در بیماران کاهش دهد. البته تحقیقات نشان می‌دهند که این اثر تسکین‌بخش بسیار ناچیز است. همچنین در کسانی که خطر ابتلا به آلزایمر در آنها به دلیل داشتن ژن جهش یافته APOE ε4 بالاتر از معمول است، مصرف مقادیر بالای DHA پیش از شروع علائم آلزایمر ممکن است از شدت بیماری در فرد کم کند.
روغن ماهی در سایر موارد یا مزایایی ندارد و یا هنوز فواید آن اثبات نشده است.
آیا می‌توان تنها با خوردن ماهی از این مزایا بهره‌مند شد؟
بهترین راه برای جذب مواد مغذی ضروری از جمله امگا3 توسط رژیم غذایی شما است. بعلاوه در چندین مطالعه که در نهایت هیچگونه مزایایی برای مصرف روغن ماهی نشان ندادند، خوردن ماهی را مفید ارزیابی کرده‌اند. برای مثال با وجود آن‌که مصرف مکمل‌های حاوی روغن ماهی خطر ابتلا به بیماری قلبی را کاهش نمی‌دهد، اما مطالعات نشان داده‌اند که احتمال مرگ بر اثر بیماری قلبی در کسانی که یک تا چهار وعده غذایی آنها را در طول هفته ماهی تشکیل می‌دهد، کمتر از دیگران است. خوردن ماهی و صدف‌های دریایی می‌تواند خطر سکته قلبی را نیز کاهش دهد. همچنین در موارد مربوط به خطر از دست دادن حافظه و توانایی‌ها فکری نیز مصرف این مواد غذایی خطر ابتلا به زوال عقل را کم می‌کند.
دکتر دافی مک‌کی متخصص درمان‌های غیر دارویی و معاون ارشد امور علمی و نظارتی در شورای نظارت بر مکمل‌ها و مواد غذایی است می‌گوید که یکی از دلایل اصلی برای تولید مکمل‌های غذایی گوناگون وجود افرادی است که به اندازه کافی ماهی و سایر مواد غذایی اساسی را مصرف نمی‌کنند.
در چه صورت باید از مکمل‌های روغن ماهی موجود در داروخانه‌ها استفاده کنیم؟
اگر شما هماکنون با تجویز پزشک خود از روغن ماهی و در مقادیر معمولی که در داروخانه‌ها عرضه میشود استفاده می‌کنید، مصرف این مکمل برای شما مفید است و نتیجه هیچ تحقیقی تاکنون مضر بودن مصرف تجویز شده آن را نشان نداده است.
اگر هنوز از روغن ماهی بصورت مکمل استفاده نکرده‌اید در ابتدا راه‌های معمول دریافت آن از طریق وعده‌های غذایی را امتحان کنید. انجمن قلب آمریکا پیشنهاد می‌کند که در طول هفته حداقل دو وعده ماهی مصرف شود. بهتر است تا حد ممکن از ماهی‌های چرب که دارای مقادیر غنی‌تری از امگا3 هستند استفاده شود.
اگر قصد دارید شروع به مصرف روغن ماهی کنید بهتر است ابتدا درباره آن با پزشک خود مشورت کنید تا اثرات جانبی و یا تداخلات دارویی احتمالی آن با داروهایی که مصرف می‌کنید را تشخیص دهید.
منبع: webmd
