زونا (Shingles) یک بیماری ویروسی است که عامل مولد آن ویروس واریسلا زوستر (عامل آبله مرغان) است و بیشتر افراد سالمندان را تحت تاثیر قرار می‌دهد و باعث ظهور آکنه‌های پوستی دردناک می‌شود. از هر ۴ مبتلا به این بیماری وضعیت یکی وخیم می‌شود و برای چندین ماه یا حتی سال‌ها اثرات آن ادامه می‌یابد. دو واکسن برای جلوگیری از زونا وجود دارد و پژوهش اخیر توسط ژورنال سازمان درمان کانادا، یکی از آنها را تایید کرده است.
نظریه رایج برای زونا این است که پس از ابتلا و بهبودی آبله‌مرغان، این ویروس به صورت نهفته در سلول‌های عصبی واقع در گانگليون خلفی نخاع باقی می‌ماند و به خاطر یک عامل تحریکی یا نقص سیستم ایمنی دوباره فعال می‌شود. در این حالت بیماری موضعی زونا بروز می‌کند.
از هر سه شهروند کانادا یکی در طول عمر خود با این بیماری روبرو می‌شود و شدت آن برای افراد بالای ۵۰ سال بیشتر است. آکنه‌های پوستی معمولا بعد از یک هفته از بین می‌روند ولی گاهی هم عمر بیماری دراز می‌شود.
دو واکسن در کانادا برای سنین بالای ۵۰ سال تایید شده‌اند. یکی به نام Zostavax واکسنی بهینه‌شده است که ویروس تضعیف‌شده در آن وجود دارد و در سال ۲۰۰۸ مورد تایید قرار گرفت. دومی با نام Shingrix شامل ویروس مُرده بیماری است که در سال ۲۰۱۷ تاییدیه دریافت کرد.
آزمایش‌های کلینیکی Zostavax نشان داده‌اند که اثربخشی آن روی بیماران مُسن کمتر است و به مرور نیز کم اثرتر می‌شود. اما Shingrix برای بیماران ۵۰ تا ۵۹ ساله تا ۹۶ درصد موثر بوده است و در طول ۹ سال بررسی آن، چیزی از تاثیرش کم نشده است. با واکسینه شدن هر ۳۸ نفر، از یک مورد ابتلا به بیماری زونا جلوگیری می‌شود.
البته واکسن‌های این بیماری گران‌قیمتند. یک دوز Zostavax حدود ۲۰۰ دلار قیمت دارد و Shingrix هم ۱۵۰ دلار هزینه روی دست افراد می‌گذارد. برخی از بیمه‌های سلامتی این هزینه را پوشش می‌دهند. استان اونتاریو هزینه واکسن Zostavax را برای افراد ۶۵ تا ۷۰ ساله به رایگان تامین می‌کند ولی در بریتیش کلمبیا، کبک، و بیشتر استان‌ها و مناطق دیگر این واکسن رایگان نیست.
اما پوشش گسترده‌تر واکسن نه فقط می‌تواند در کنترل آن موثر باشد بلکه هزینه‌ها را هم پایین می‌آورد.
محققان دانشگاهی در کبِک با استفاده از یک مدل کامپیوتری، به این نتیجه رسیدند که واکسن Shingrix هم تاثیرگذاری بیشتری برای سالمندان ۶۰ سال به بالا دارد و هم هزینه آن نسبت به Zostavax کمتر است.
افزایش پوشش واکسن؟
طبق یافته‌های علمی با واکسیناسیون هر ۷۸ نفر با واکسن Zostavax، جلوی ابتلای ۱ نفر ۶۰ ساله به آن گرفته می‌شود. اما برای واکسن Shingrix، این نرخ ۱۸ واکسیناسیون برای جلوگیری از یک ابتلا ست.
این نتیجه مشابه دستاوردهای محققین ایالات متحده و هلند است.
محققین بر اساس نتایج به دست آمده قانع شده‌اند که از کمیته مشورتی ملی در زمینه واکسیناسیون (NACI) بخواهند تا تزریق واکسن Shingrix برای افراد ۵۰ سال و بالاتر را در بین توصیه‌های خود قرار دهد.
با اینکه پژوهش‌های جدید می‌گویند که واکسیناسیون برای افراد ۶۰ سال و بالاتر باعث صرفه‌جویی کلی در هزینه‌ها می‌شود ولی NACI می‌گوید که شاید واکسینه کردن همه در این سن شدنی نباشد. بنابراین توصیه خود را به واکسیناسیون افراد ۶۵ تا ۷۹ ساله قرار داده است.
با این حال هنوز استان‌ها پوشش واکسیناسیون خود را تغییر نداده‌اند.
همه افرادی که قبلا آبله مرغان گرفته‌اند در معرض ابتلا به زونا هم هستند ولی معمولا افراد مسن‌تر دچار آن می‌شوند. از بین ۱۳۰,۰۰۰ ابتلای سالانه در کانادا ۸۰,۰۰۰ نفر بالاتر از ۵۰ سال دارند. علت این قضیه در افت سیستم ایمنی بدن با بالا رفتن سن است.
البته گاهی نیز به خاطر تزریق واکسن آبله مرغان، شاهد ابتلای افراد به زونا هستیم ولی با این حال، آنهایی که واکسن آبله را زده‌اند در سنین بالاتر احتمال ابتلایشان به زونا کمتر خواهد بود.
در مجموع احتمال مرگ در اثر زونا بسیار کم است و شدت آن با بالا رفتن سن افزایش می‌یابد. بدترین عارضهٔ زونا بعد از دورهٔ ابتلا، PHN یا درد عصبی است که تا ۹۰ روز پس از پایان بیماری، در بدن باقی می‌ماند. برای افراد مسن، بیماران دیابتی و سایر بیماری‌های دستگاه ایمنی، و افرادی با سیستم ایمنی آسیب‌دیده، احتمال وقوع این درد بیشتر است.
منبع: CBC News
