شیوع کووید-۱۹ دنیا را به زانو در آورده است، و کشورها در سرتاسر جهان عجله زیادی برای دسترسی به واکسن در سریع‌ترین زمان ممکن، دارند. همه می‌دانند که واکسن تنها راه بازگشت به زندگی عادی است.
وقتی که واکسن‌های در حال توسعه تایید نهایی را بگیرند، در ابتدا با کمبود عرضه مواجه خواهیم بود، و همه نمی‌توانند آنها را بخرند.
در داخل کشورها، برخی گروه‌ها اولویت خواهند داشت. اما در صحنه جهانی چطور؟ کدام کشورها زودتر از بقیه واکسن را دریافت می‌کنند؟ متاسفانه اینجا هم پول حرف اول را می‌زند.
بسیاری از کشورهای ثروتمندتر از حالا روی واکسن‌های در حال توسعه، شرط‌بندی کرده‌اند. با اینکه هیچ تضمینی برای اعطای مجوز تولید انبوه به این واکسن‌ها وجود ندارد، اما این دولت‌ها حاضرند برای دسترسی سریع‌تر چنین ریسکی را انجام دهند.
این وضعیت نابرابر، خیلی‌ها را نگران پدیدهٔ «ناسیونالیزمِ واکسن» کرده، یعنی حالتی که برخی کشورها برای محافظت از منافع خودشان مردم کشورهای دیگر را فدا می‌کنند.
در اینجا نگاهی داریم به رقابت کشورهای ثروتمند برای دسترسی سریع‌تر به واکسن، و تاثیر این کار روی توزیع عادلانه واکسن در بین مردم دنیا.
دولت‌های پولدار چطور سریع‌تر به واکسن می‌رسند؟
چند راه متفاوت برای این کار وجود دارد:
- این دولت‌ها سرمایه لازم برای توسعه و تولید واکسن را به شرکت یا نهاد مورد نظرشان می‌دهند تا کار سرعت گیرد،
- یا واکسن را در داخل خاک خودشان تولید می‌کنند و جلوی صادرات آن به خارج را می‌گیرند،
- یا از قبل قرارداد یا توافقنامه‌ای برای رِزِرو تولید و دریافت ده‌ها میلیون دوز از واکس را امضا می‌کنند.
تاثیر برتری‌طلبی دولت‌های ثروتمند بر کشورهای دیگر چیست؟
در جریان پَندمی H1N1 در سال ۲۰۰۹، کشورهای ثروتمند بلافاصله واکسن‌های تولیدی را خریدند، ولی تا مدت‌ها چیزی به کشورهای کم-درآمد و فقیر نرسید.
حتی در این رقابت ثروتمندان، گاهی کانادا هم جا مانده است. برای مثال در شیوع آنفولانزای خوکی به سال ۱۹۷۶، ایالات متحده تصمیم گرفت ابتدا کل جمعیت خودش را واکسینه کند و سپس اجازه صادرات محصول به کانادا را بدهد.
کانادا برای داشتن واکسن کووید-۱۹ چه کرده است؟
دولت فدرال کانادا یک بودجه ۶۰۰ میلیون دلاری برای حمایت از توسعه و تولید واکسن اختصاص داده است.
همچنین دوتل تلاش‌های داخلی و خارجی برای توسعه واکسن را به دقت زیر نظر گرفته و آمادگی مذاکره سریع برای تامین تعداد کافی برای مردم کانادا را دارد. البته تا ۳۰ جولای هیچ خبری از چنین مذاکراتی منتشر نشده است.
متخصصین هشدار داده‌اند که کانادا ظرفیت تولید کافی برای تامین نیاز داخلی‌اش به واکسن را ندارد. از این رو به نظر می‌رسد حتی در صورت کشف واکسن در داخل کانادا، تولید آن با اعطای لیسانس به شرکت‌های خارجی و در بیرون از مرزهای کشور انجام شود.
آیا همه کشورها بایستی به واکسن دسترسی داشته باشند؟
از آنجایی که این یک بحران سلامت در مقیاس جهانی است، و دنیای امروز ما بیش از هر زمانی متصل است، بیماری‌های مُسری به راحتی از کشوری به کشورهای دیگر می‌روند. بنابراین تنها راه تامین امنیت جهانی، ارسال واکسن برای تمام مردم دنیا ست.
چطور می‌شود از توزیع عادلانه اطمینان یافت؟
در ابتدای امر، حتی تامین واکسن کافی برای جمعیت کشورهای ثروتمند هم کار سختی است. اما در کشورهای فقیر، که معمولا پَندمی‌ها شدیدتر و ویرانگرتر هستند، سرعت عمل اهمیت بیشتری پیدا می‌کند.
در دنیا تلاش‌هایی در جریان است تا توزیع واکسن عادلانه باشد. برای مثال تشکیلات COVAX که زیر نظر سازمان بهداشت جهانی است. یا Gavi, the Vaccine Alliance که سرمایه‌اش را بنیاد بیل و ملیندا گیتس تامین کرده و هدف کلی‌اش تامین واکسن کودکان در زمان شیوع بیماری‌های مرگبار است.
COVAX که سرمایه‌های زیادی از کشورهای دنیا می‌گیرد، به حمایت از واکسن‌های در حال توسعه مشغول شده و هدفش تامین ۲ میلیارد دوز واکسن تا سال ۲۰۲۱ است.
سخنگوی Gavi هم می‌گوید که ۶۰۰ میلیون دلار از کشورهای ثروتمند و بخش خصوصی دریافت کرده تا کارخانه‌ها را به خوبی آماده تولید انبوه کند.
در پایان نباید فراموش کرد که کووید-۱۹ یک فرصت تجاری برای تولیدکننده‌های واکسن هم هست، فرصتی که به ندرت رخ می‌دهد. بنابراین آنها هم احتمالا سود خود را بالاتر از هر چیز دیگری قرار می‌دهند و تخفیف‌ها را فقط به کشورهای بسیار فقیر می‌دهند.
منبع: CBC News
