امتیاز اعتباری (Credit Score) یک تعبیر عددی است که مبنای محاسبهٔ آن تحلیل پرونده‌های اعتباری یک فرد است، تا «ریسک اعتباری» او محاسبه شود. این امتیاز بر اساس یک گزارش اعتباری تهیه می‌شود که معمولا منبع آن مراکز اعتبارسنجی هستند.
وام‌دهنده‌هایی مثل بانک‌ها و شرکت‌های صادرکنندهٔ کارت‌های اعتباری، از امتیاز اعتباری برای محاسبهٔ «ریسک اعتباری» استفاده می‌کنند، ریسکی که با قرض دادن پول به مصرف‌دهنده‌ها ایجاد می‌شود.
به هر حال اعتباردهنده‌ها هم می‌خواهند ضررهای ناشی از بدهی‌های بد را به حداقل برسانند. بنابراین از این امتیاز برای تایید یا رد تقاضاهای وام، محاسبهٔ نرخ بهره، و محدودسازی اعتبار استفاده می‌کنند.
آنها علاوه بر پوشش ریسک، از این امتیاز برای یک چیز دیگر هم کمک می‌گیرند: شناسایی مشتریانی که احتمال بیشترین درآمدزایی را دارند.
VantageScore و FICO دو مدل اصلی برای امتیازدهی اعتباری هستند. در هر دوی آنها حداقل امتیاز ۳۰۰ و حداکثر آن ۸۵۰ است.
حتی اگر همیشه در زمینهٔ اعتبار مالی آدم مسئولی باشید، باز هم جای تعجب نیست که امتیازتان به ۸۵۰ نرسد. امتیازهای اعتباریِ عالی معمولا دور از دسترس هستند. از صدها میلیون مصرف‌کننده‌ای که امتیاز اعتباری دارند، میانگین امتیاز FICO در حدود ۷۰۴ است. تا آوریل ۲۰۱۸ در امریکا فقط ۱٪ از مردم امتیاز کامل FICO را دریافت کرده‌اند.
اهمیت دامنهٔ امتیاز
برای دریافت بهترین نرخ‌های وام و وام خانه، نیازی به دریافت بالاترین امتیاز نیست. کافی است امتیازتان فقط بالای ۷۶۰ باشد تا بهترین نرخ‌ها به شما پیشنهاد شوند.
چرا سیستم اینطور است؟ زیرا بانک‌ها و صادرکنندگان کارت‌های اعتباری اهمیتی به امتیازهای «دقیق» نمی‌دهند. برای آنها دامنهٔ امتیاز مهم است. برای مثال در سیستم FICO این تقسیمات را داریم:
- ضعیف: ۳۰۰ تا ۵۷۹
- متوسط: ۵۸۰ تا ۶۶۹
- خوب: ۶۷۰ تا ۷۳۹
- خیلی خوب: ۷۴۰ تا ۷۹۹
- عالی: ۸۰۰ و بالاتر
پس بهبود امتیازتان از ۷۴۰ تا ۷۹۰ تاثیر زیادی روی نرخ بهرهٔ پیشنهادی به شما نخواهد داشت زیرا با هر دو امتیاز در دامنهٔ «خیلی خوب» قرار می‌گیرید. ولی ارتقای امتیاز از ۶۵۰ به ۷۰۰ به معنی دریافت نرخ‌های بهتر است.
اگر می‌خواهید امتیاز خودتان را به ۸۵۰ نزدیک کنید، ابتدا باید بدانید که چه عواملی باعث بالا یا پایین رفتن امتیازها می‌شوند.
همه عوامل، یکسان نیستند
با اینکه مدل‌های امتیازدهی VantageScore و FICO تفاوت‌هایی دارند، اما هر دو وزن بیشتری به برخی از عوامل می‌دهند.
در هر دو مدل، تاریخچه پرداخت‌ها مهمترین عامل است. به دنبالش مبلغ کل بدهی اعتباری شما قرار دارد (که به شکل درصد سقف اعتبار استفاده شده و صورتحساب یا بدهی کلی هم توصیف می‌شود).
FICO برای نمایش درجهٔ اهمیت هر عامل، از درصدها استفاده می‌کند.
اما VantageScore از درصد برای توصیف اهمیت عوامل مختلف استفاده نمی‌کند، بلکه آنها را با اصطلاحاتی مثل «اندکی مهم»، «نسبتا مهم»، «بسیار مهم» و «به‌شدت مهم» توصیف می‌کند که در زیر آنها را می‌بینید.
روش‌های بالا بردن امتیازهای اعتباری
با پرداختن به عواملی که در بالا آورده‌ایم، می‌توانیم چند استراتژی برای افزایش امتیاز اعتباری پیش روی شما بگذاریم.
۱. صورت‌حساب‌ها را به موقع بپردازید
این عامل بیشترین تاثیر را در امتیاز شما دارد. اگر تنظیمات پرداخت خودکار صورت‌حساب‌ها را فعال کنید، قبض‌ها روی هم تلنبار نمی‌شوند. مطمئن شوید که پول کافی در حسابتان هست تا پرداخت‌های خودکار به بن‌بست نخورند. در غیر این صورت باید هزینه‌های اضافه بپردازید.
۲. اجازه ندهید امتیاز منفی در گزارش اعتباری شما باشد
حتی اگر یک پرداخت تاخیر خورده هم در حسابتان نیست، ممکن است در گزارش مالی‌تان نمرات منفی داشته باشید. پس درخواست مرور دهید تا مطمئن شوید اشتباهی در کار نیست. اگر به اشتباه منفی گرفته بودید، اعتراض کنید و تا رسیدن به نتیجه پیگیر باشید. شرکت‌های اعتباری ملزم به دنبال کردن اعتراض‌ها و تصحیح امتیازها هستند.
اگر هم به حق یک نمرهٔ منفی به شما داده‌اند، نگران نباشید. با گذر زمان و عدم دریافت نمره‌های منفی، تاثیر آن نمرهٔ قدیمی کمتر و کمتر می‌شود و در نهایت از گزارش مالی شما حذف خواهد شد.
۳. نرخ استفاده از اعتبار را پایین نگه دارید
هر دو مدل امتیازدهی به این معیار وزن ویژه‌ای می‌دهند. برای رسیدن به این نرخ، محدودیت اعتباری همهٔ کارت‌های اعتباری‌تان را با هم جمع بزنید.
فرض کنید ۲ کارت اعتباری وجود دارد. یکی با محدودیت ۲,۰۰۰ و دیگری با محدودیت ۳,۰۰۰ دلار. این یعنی شما ۵,۰۰۰ دلار اعتبار در اختیار دارید.
حالا باید موجودی فعلی‌تان را برای هر کارت اعتباری حساب کنید و آن را ضربدر ۱۰۰ کنید تا به درصد تبدیل شود. با فرض ۱,۰۰۰ دلار هزینه، اگر ۱,۰۰۰ را بر ۵,۰۰۰ تقسیم کنید، به ۰.۲۰ می‌رسید. ضربدر ۱۰۰ که بشود، نرخ استفاده از اعتبار شما ۲۰٪ خواهد بود.
هر چه اعتبار کمتری خرج کنید، نرخ استفاده از اعتبارتان کمتر می‌شود. در مثال بالا اگر هزینهٔ انجام شده ۵۰۰ دلار باشد، نرخ استفاده از اعتبارتان ۱۰٪ می‌شود.
هدفتان باید روی چه درصدی قرار بگیرد؟ توصیه میکنیم که هرگز نرخ استفاده از اعتبار خود را بالاتر از ۳۰٪ نبرید.
۴. استعلام فوق‌العاده انجام ندهید
دو نوع بررسی اعتبار داریم. یکی استعلام مکتوب (Hard Inquiry) است که موقع درخواست وام مسکن، وام، یا صدور کارت اعتباری انجام می‌شود و معمولا شما خودتان باید اجازه‌اش را بدهید.
دومی استعلام عادی (Soft Inquiry) است که خود صادرکنندگان کارت‌ها انجام می‌دهند، مثلا وقتی می‌خواهند ببینند که آیا شما در شمول طرح‌های تشویقی قرار می‌گیرید یا نه.
از آنجایی که تقاضا برای یک خط اعتباری جدید می‌تواند نشانه‌ای از وجود مشکلات مالی در زندگی شما باشد، استعلام مکتوب تاثیر منفی روی امتیاز شما دارد. البته به طور موقتی.
به هر صورت اگر دنبال امتیازهای بالا هستید، حتما استعلام‌های مکتوب را محدود کنید. به بیان دیگر، فقط وقتی هیچ راه دیگری باقی نمانده، درخواست اعتبار جدید دهید.
۵. بی‌دلیل کارت‌ها را لغو نکنید.
همانطور که در دو جدول بالا دیدید، هر دو مدل امتیازدهی افرادی را در رتبهٔ بالاتر قرار می‌دهند که تاریخچه اعتباری طولانی‌تری دارند و نرخ استفاده از اعتبارشان پایین‌تر است.
شما نمی‌توانید ۱۰ سال سابقه جعل کنید. اما می‌توانید یک یا دو کارت اعتباری انتخاب کنید و آنها را فعال نگه دارید و هرگز لغوشان نکنید. این نه فقط باعث شکل‌گیری یک تاریخچه طولانی می‌شود بلکه نرخ استفاده از اعتبار شما را هم پایین نگه می‌دارد.
جمع‌بندی
هر چند داشتن امتیاز کامل برای دریافت بهترین نرخ‌های بهره روی وام و وام مسکن ضرورتی ندارد، اما افزایش امتیاز و رساندن آن به خوب و بسیار خوب می‌تواند تفاوت زیادی در زندگی شما ایجاد کند.
با دنبال کردن عادت‌های مالی بهتر، می‌توانید امتیازهای خودتان را بهتر کنید و شاید حتی به امتیاز ۸۵۰ برسید و بتوانید با آن به دوستان و آشنایان فخر بفروشید.
منبع: Credit Karma
