قهوه محبو‍‌ب‌ترین نوشیدنی در بسیاری از نقاط دنیا بوده و هر روز میلیون‌ها نفر آن را به شیوه‌های گوناگون آسیاب و دم کرده و سپس می‌نوشند.
مصرف قهوه یا بطور خاص‌تر کافئین راهکاری عالی برای افزایش هوشیاری و حواس است. حال پرسش این است که آثار دیگر یک فنجان قهوه بر سلامت ما چیست؟
بگفته کارشناسان تاثیرات مصرف قهوه بر سلامتی به متابولیسم بدن مصرف‌کننده آن بستگی دارد.
سارا مهدوی، دانشمند بالینی دانشگاه تورنتو، در اینباره گفت: “رسانه‌ها یکروز نوشیدن قهوه را برای سلامت خوب دانسته و روز دیگر آن را بد می‌شمارند، حتی برخی می‌گویند هیچ تاثیری بر سلامتی ندارد. هرچند مصرف مقدار مشخص کافئین مزایای خود را برای سلامتی دارد، اما با توجه به واکنش بدن به قهوه می‌تواند تاثیری نداشته یا حتی برای بدن بد باشد. این واکنش به ژنتیک بدن مصرف‌کننده بستگی دارد.”
توماس مریت، دانشمند ژنتیک و پروفسور مدرسه علوم طبیعی دانشگاه لاورنتین نیز با تاکید بر نقش ژن در آثار مصرف قهوه بر بدن گفت: “برخی می‌توانند پشت سر هم فنجان‌های قهوه را بنوشند، اما برخی نیز پس از چشیدن مقداری قهوه ناگهان از جا پریده و بیش از حد عصبی می‌شوند. بنابراین واکنش افراد به نوشیدن قهوه کاملا متفاوت است.”
چقدر قهوه باید بنوشیم؟
طبق توصیه مهدوی بهتر است مصرف کافئین را به 200 میلی‌گرم در روز محدود کنید، مقداری که مطالعات او نشان داده برای بیشتر افراد مفید و ایمن است.
براساس دستورالعمل کافئین سازمان بهداشت کانادا هر فنجان هشت اونسی قهوه می‌تواند حاوی 118 تا 179 میلی‌گرم کافئین باشد؛ این میزان با توجه به شیوه دم کردن قهوه بیشتر یا کمتر می‌شود.
هر شات دابل اسپرسو که در مقایسه با قهوه‌های دمی معمول غنی‌تر است نیز حدود 150 میلی‌گرم کافئین دارد.
دستورالعمل سازمان بهداشت کانادا مصرف حداکثر 400 میلی‌گرم کافئین در روز را برای افراد بالغ که باردار نبوده یا به کودک خود شیر نمی‌دهند، توصیه کرده است.
بگفته مریت بیشتر افراد می‌توانند بین یک تا چهار فنجان قهوه در روز مصرف کنند و نوشیدن مقادیر بیشتر آنها را عصبی می‌کند. بطور کلی باید توجه کرد که پس از مصرف قهوه چه حسی پیدا می‌کنید.
او افزود: “اگر پس از نوشیدن یک فنجان قهوه حس آرامش داشتید احتمالا می‌توانید دوباره بنوشید. اگر حس هوشیاری و آرامش در شما پس از نوشیدن چند فنجان قهوه باقی ماند واکنش بدن شما به آن کاملا خوب است.”
قهوه چگونه شما را هوشیار می‌کند؟
مولکول کافئین موجود در قهوه شباهت زیادی به نوعی انتقل‌دهنده عصبی طبیعی بدن بنام آدنوزین دارد.
بگفته مریت آدنوزین در خواب‌آلود شدن ما نفش داشته و ما را در خواب نگاه می‌دارد.
کافئین به گیرنده‌های آدنوزین متصل می‌شود، اما برخلاف معمول مسیر خواب را خاموش کرده و بجای آن مسیر بیداری را روشن می‌کند.
همین موضوع چرخه خواب طبیعی را شکسته و منجر به یکسری پیامدها ازجمله بیدار شدن و بیمار ماندن ما می‌شود.
بگفته مریت این تاثیر تنها به هوشیاری فرد خلاصه نشده و نوشیدن قهوه می‌تواند به ترشح دوپامین، نوعی انتقال‌دهنده شیمیایی که پیغام‌های لذت‌بخش را به مغز ارسال می‌کند، بیانجامد.
بنابراین نوشیدن یک فنجان قهوه شما را بیدار کرده و همزمان آثار شادی‌آور نیز بهمراه دارد.
نقش ژن در واکنش بدن به قهوه چیست؟
اگرچه مکانیسم بیدار شدن پس از نوشیدن کافئین در همه یکسان است، اما بگفته کارشناسان میزان این واکنش می‌تواند به دلیل متابولیسم سریع یا کند بدن پس از مصرف کافئین، بسیار متفاوت باشد.
بگفته مرلین کورنلیس، دانشیار گروه پیشگیری پزشکی دانشکده پزشکی فاینبرگ دانشگاه نورث وسترن، اگر متابولیسم بدن شما به کافئین سریع باشد می‌توانید مقادیر بسیار بیشتری قهوه مصرف کنید، اما اگر متابولیسم بدن شما به کافئین کند است احتمالا به قهوه حساس‌تر هستید.
کورنلیس در ادامه گفت: “این ژن‌ها در میزان مصرف طبیعی قهوه نقش دارند. بعنوان مثال اگر از نظر ژنتیکی متابولیسم بدن شما مصرف بیشتر کافئین را پذیرا باشد پیشنهاد می‌کنم آن را در طول روز بیشتر بنوشید.”
اوایل سال جاری یک مقاله توسط پروفسور مهدوی منتشر شد که تاثیر ژن‌ها بر متابولیسم کافئین بدن را بررسی می‌کند.
مهدوی و تیم پژوهشی وی برای انجام این تحقیق داده‌های بدست آمده از بیش از 1,100 نفر با سن 18 تا 45 سال یا بیشتر را طی 16 سال مورد بررسی قرار داده‌اند. تمام شرکت‌کنندگان در تحقیق در مرحله نخست فشار خون بالا قرار داشته یا به بیماری فشار خون بالا مبتلا بودند.
بگفته مهدوی آنها در این بررسی موفق شدند نشان دهند آن دسته از افراد که متابولیسم کند دارند، چنانچه قهوه بیشتری مصرف کنند (بیش از 300 میلی‌گرم کافئین در روز) آثار سلامتی متفاوتی در آنها آشکار می‌شود.
در این مطالعه او سه نشانگر سلامت کلیه ازجمله فشار خون بالا را اندازه‌گیری و متوجه شد عملکرد کلیه گروهی که بدن آنها قهوه را آهسته‌تر متابولیزه می‌کردند، کاهش پیدا کرد.
این درحالیست که وضعیت گروهی که کافئین را با سرعت بالا متابولیزه می‌کردند متفاوت بود. در این گروه بدون توجه به میزان مصرف قهوه عملکرد کلیه بدون تغییر می‌ماند. بنابراین سرعت متابولیسم کافئین تاثیر زیادی بر این نتایج می‌گذارد.
بگفته مهدوی و کورنلیس حدود نیمی از جمعیت قهوه را با سرعت کم متابولیز کرده و نیمی دیگر در دسته متابولیسم سریع قرار می‌گیرند.
مهدوی می‌افزاید با انجام یک تست ژنتیک ساده می‌توان دریافت در کدام گروه قرار می‌گیرید. البته این تست معمولا چند صد دلار هزینه داشته و تحت پوشش بیمه قرار نمی‌گیرد.
البته با توجه به واکنش بدن پس از مصرف کافئین می‌توان به سادگی دریافت در چه وضعیتی قرار دارید.
بگفته مهدوی اگر بدنتان قهوه را به سرعت متابولایز می‌کند بدون شک مصرف آن برای سلامت شما مفید است. نتایج مطالعات وی نشان داده که در این گروه مصرف بیشتر قهوه خطر حملات قلبی را کاهش می‌دهد.
تحقیقات اخیر نشان داده که مصرف قهوه بطور کلی برای سلامت مفید بوده و موجب کاهش خطر بروز دیابت نوع 2 و بیماری پارکینسون در افراد می‌شود.
بنابراین نوشیدن قهوه، به اندازه‌ای که بدن بتواند به راحتی آن را متابولایز کند، برای سلامت مفید است.
منبع: CBC
